BezUprzedzen.org
Definicje dyskryminacji
Choć wiele dokumentów dotyczących praw człowieka mówi o zakazie dyskryminacji, w niewielu z nich znaleźć możemy definicję słowa dyskryminacja. Międzynarodowe i regionalne instrumenty praw człowieka różnią się w swoich definicjach, w zależności od rodzaju dyskryminacji, z którą mają do czynienia.Oto przykłady dwóch definicji sformułowanych w dokumentach międzynarodowych:
"Dyskryminacja rasowa"
została zdefiniowana w Międzynarodowej Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej (1966) w artykule 1. "W niniejszej Konwencji wyrażenie "dyskryminacja rasowa" oznacza wszelkie zróżnicowanie, wykluczenie, ograniczenie lub uprzywilejowanie z powodu rasy, koloru skóry, urodzenia, pochodzenia narodowego lub etnicznego, które ma na celu lub pociąga za sobą przekreślenie bądź uszczuplenie uznania, wykonywania lub korzystania, na zasadzie równości z praw człowieka i podstawowych wolności w dziedzinie politycznej, gospodarczej, społecznej i kulturalnej lub w jakiejkolwiek innej dziedzinie życia publicznego."Dyskryminacja kobiet"
jest zdefiniowana w Konwencji w sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet (1979 roku) w art. 1: "W rozumieniu niniejszej konwencji określenie "dyskryminacja kobiet" oznacza wszelkie zróżnicowanie, wyłączenie lub ograniczenie ze względu na płeć, które powoduje lub ma na celu uszczuplenie albo uniemożliwienie kobietom - niezależnie od ich stanu cywilnego - przyznania, realizacji bądź korzystania na równi z mężczyznami z praw człowieka oraz podstawowych wolności w dziedzinach życia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, obywatelskiego i innych".Oczywiście dyskryminacja nie dotyczy wyłącznie sytuacji, w których dochodzi do dyskryminacji ze względu na płeć lub rasę.
Dyskryminacja może mieć charakter bezpośredni lub pośredni.
Dyskryminacja bezpośrednia
istnieje wtedy, gdy dana osoba jest lub mogłaby być traktowana w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inna osoba jest, była lub byłaby traktowana w takiej sytuacji, na przykład biuro zatrudnień odrzuca zgłoszenie Roma, albo instytucja odmawia wynajęcia mieszkania imigrantom, odmowa zatrudnienia kobiety ze względu na możliwość zajścia w ciążę w okresie zatrudnienia, molestowanie seksualne w miejscu pracy przez przełożonego lub współpracowników/ce, odmowa zatrudnienia osoby o orientacji homoseksualnej, kiedy przyczyną odmowy jest właśnie orientacja itd.Dyskryminacja pośrednia
ma miejsce, gdy pozornie neutralne postanowienie, kryterium lub praktyka, stawia określone osoby w szczególnie niekorzystnej sytuacji w porównaniu z innymi osobami, chyba że takie postanowienie, kryterium lub praktyka są usprawiedliwione słusznym celem, a środki do osiągnięcia takiego celu są proporcjonalne i konieczne. Przykłady można tu mnożyć: od kryterium minimalnego wzrostu w straży pożarnej (który może wyłączyć więcej kobiet niż mężczyzn), do sklepu, który nie zatrudnia osób w długich sukniach czy biura rządowego albo szkoły, które zabraniają wstępu lub uczęszczania osobom z nakryciem głowy. Te reguły, zdawałoby się neutralne, w odniesieniu do etniczności czy religii, mogą w rzeczywistości nieproporcjonalnie narazić na trudności członków/kinie grup mniejszościowych czy religijnych, którzy/re noszą długie suknie lub nakrycia głowy.Dyskryminacja osób i grup z przyczyn rasy, religii, płci, pochodzenia etnicznego , narodowości lub orientacji seksualnej jest zabroniona przez wiele międzynarodowych dokumentów dotyczących praw człowieka i przez ustawodawstwo większości państw na świecie. Istnieje jednak długa "tradycja" dyskryminowania mniejszości, czy to narodowych, religijnych, kulturowych, etnicznych, czy społecznych.
Negatywne konsekwencje otwartej i utajonej dyskryminacji sprawiły, że niektóre społeczeństwa wprowadziły tak zwane działania wyrównawcze.
Działanie wyrównawcze
oznacza utrzymanie lub wprowadzenie przez państwo czasowych rozwiązań i środków prawnych wyrównujących szanse osób i grup dyskryminowanych ze względu na płeć, pochodzenie etniczne, religię, orientację seksualną, (niepełno)sprawność w celu zmniejszenia faktycznych nierówności, których doświadczają.